Dưới ánh sáng của cuộc họp báo đầy tranh cãi giữa Trump và Zelensky vào ngày
28.2.2025, những lo ngại về khả năng Mỹ cắt viện trợ cho Ukraine lại một lần nữa
đẩy vấn đề niềm tin và trách nhiệm của cường quốc này vào tâm điểm của dư luận
quốc tế. Sự kiện này không chỉ gây xôn xao vì tính bất ngờ trong lời nói và hành
động của Trump, mà còn gợi nhớ đến một chương bi thảm trong lịch sử – quá trình
phản bội của Mỹ đối với miền Nam Việt Nam với những hiệp định, lời hứa không
được giữ đúng. Từ các tài liệu bạch hóa về chiến tranh Việt Nam, chúng ta có thể rút
ra nhiều bài học quý giá về lòng tin và trách nhiệm trong chính sách đối ngoại của
Mỹ.
Trước hết, chiến tranh Việt Nam đã trở thành biểu tượng của cuộc đối đầu giữa các
hệ tư tưởng, với sự can thiệp của Mỹ nhằm ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản. Tuy
nhiên, trong quá trình trợ giúp miền Nam Việt Nam, những cam kết của Mỹ dường
như chỉ mang tính lợi ích chiến lược và dễ bị thay đổi khi tình hình nội bộ có biến
động. Năm 1972, dưới áp lực của chiến sự và nhu cầu chấm dứt cuộc chiến, các
bên đã đàm phán Hiệp định Paris nhằm hứa hẹn một lộ trình hòa bình, nhưng thực
chất không có những điều cụ thể để bảo đảm an toàn cho miền Nam Việt Nam. Sự
kiện chính quyền miền Nam bị bỏ rơi dẫn đến sụp đỗ vào ngày 30.04.1975 chính là
minh chứng rõ nét cho việc Mỹ đã không giữ vững lời hứa khi lợi ích chiến lược của
họ được đặt lên hàng đầu.
So sánh với trường hợp Ukraine hiện nay, những lời đe dọa cắt viện trợ từ Trump dù
có thể phát sinh từ nhiều yếu tố, nhưng đã làm dấy lên nghi vấn về tính ổn định và
đáng tin cậy của cam kết của Mỹ. Giống như quá khứ, khi miền Nam Việt Nam phải
chịu hậu quả của những cam kết không được thực hiện đúng đắn, đầy đủ, Ukraine
nếu một khi phải đối mặt với đợt cắt viện trợ đột ngột cũng có thể chịu những hậu
quả nghiêm trọng. Sự mất niềm tin không chỉ ảnh hưởng đến Ukraine mà lại một lần
nữa còn làm sụp đỗ uy tín của Mỹ trên trường quốc tế.
Hậu quả của việc không giữ lời hứa đối với các đồng minh của Mỹ là vô cùng tàn
khốc. Miền Nam Việt Nam hoàn toàn bị sụp đỗ, hàng triệu người dân phải bỏ nước
ra đi. Nếu Ukraine phải chịu cảnh cắt giảm viện trợ, điều đó không chỉ làm suy yếu
khả năng tự vệ mà còn có thể gây ra hiệu ứng domino, khiến các quốc gia đồng
minh khác cũng dần mất niềm tin vào các cam kết quốc tế của Mỹ, đặc biệt dưới sự
lãnh đạo của Trump.
Bài học lịch sử từ chiến tranh Việt Nam cho thấy rằng, trong bối cảnh cạnh tranh địa
chính trị toàn cầu, việc duy trì cam kết đối ngoại rõ ràng và ổn định là yếu tố then
chốt của một liên minh vững mạnh. Lòng tin của các đồng minh được xây dựng qua
thời gian và thể hiện qua những hành động thiết thực, không chỉ là lời hứa trên giấy
tờ. Nếu những cam kết chỉ mang tính chất “trang trí” để làm vừa lòng áp lực từ Nga,
uy tín của Mỹ trên trường quốc tế sẽ bị tổn hại nghiêm trọng, và hậu quả đó sẽ lan
tỏa, ảnh hưởng đến an ninh khu vực Âu châu cũng như toàn cầu.
Hãy đặt câu hỏi: Dựa trên bài học đắt giá từ sự phản bội miền Nam Việt Nam, cùng
với việc Trump dường như sẵn sàng bán đứng Ukraine cho Nga, phá vỡ quan hệ với
những đồng minh thân cận như Canada và các nước châu Âu, rồi quay trục về châu
Á – Thái Bình Dương để đối đầu với Trung Quốc (một chiến lược mà rất nhiều người
ủng hộ Trump đang hết lòng tán thành mặc dù chưa có bằng chứng cụ thể), liệu còn
đồng minh nào, nếu có, dám đặt niềm tin mà hợp tác cùng Trump?
Nhìn lại quá khứ – thời kỳ chiến tranh Việt Nam và sự phản bội của Mỹ đối với miền
Nam là điều cần thiết để nhấn mạnh rằng lòng tin và uy tín quốc tế phải được xây
dựng dựa trên những cam kết kiên định và hành động cụ thể. Các quốc gia không
nên phụ thuộc hoàn toàn vào một cường quốc mà cần đa dạng hóa quan hệ đối
ngoại, nhằm giảm thiểu rủi ro từ những biến động bất ngờ. Bài học từ miền Nam Việt
Nam năm 1972 là lời cảnh tỉnh rằng, một mối quan hệ đối tác bền vững phải dựa
trên sự tin cậy lẫn nhau và cam kết không đổi. Nếu không, sự mất mát niềm tin sẽ
dẫn đến sự suy yếu của các liên minh.
Cuối cùng, trong một thế giới đầy biến động, việc duy trì lòng tin của các đồng minh
là điều cốt yếu để xây dựng một tương lai ổn định và công bằng cho tất cả, và bài
học lịch sử từ chiến tranh Việt Nam chính là minh chứng cho điều đó.
Phuong Ton
