Chính phủ Lebanon, về mặt lý thuyết, không kiểm soát hoàn toàn Hezbollah, nhưng cũng
không thể hoàn toàn tách mình ra khỏi tổ chức này. Điều này tạo ra một sự mơ hồ về tính
hợp pháp và quyền lực của Hezbollah
Cuộc xung đột giữa Israel và Hezbollah đã trở thành một vấn đề phức tạp và nhạy cảm,
đặc biệt trong bối cảnh gần đây khi thông tin về cái chết của Hassan Nasrallah, thủ lĩnh
của Hezbollah, làm dấy lên nhiều câu hỏi về quan hệ giữa tổ chức này và chính phủ
Lebanon. Một trong những câu hỏi quan trọng là liệu Hezbollah có phải là một lực lượng
tự trị hoạt động độc lập khỏi chính phủ Lebanon, giống như những “sứ quân” trong lịch sử
Việt Nam, hay chính phủ Lebanon có vai trò gì trong việc nuôi dưỡng và hỗ trợ tổ chức
này?
Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu về vai trò của Hezbollah tại Lebanon, cách tổ
chức này hoạt động, và mối quan hệ phức tạp giữa Hezbollah và các cơ quan nhà nước.
Hezbollah được thành lập vào năm 1982 trong bối cảnh cuộc xâm lăng của Israel vào
Lebanon. Ban đầu (và mãi đến bây giờ), tổ chức này được Iran giúp đỡ, với mục tiêu ban
đầu là kháng cự trước sự chiếm đóng của Israel và thúc đẩy quyền lợi của cộng đồng
người Shia, một trong ba cộng đồng tôn giáo lớn của Lebanon (bao gồm người Sunni,
Thiên Chúa giáo Maronite, và Shia).
Hezbollah không chỉ là một nhóm quân sự, tổ chức này cũng tham gia vào chính trị
Lebanon, đóng vai trò quan trọng trong các quyết định quốc gia. Điều này khác biệt rõ rệt
với hình ảnh của một “sứ quân” trong lịch sử Việt Nam, khi các sứ quân thường kiểm soát
một vùng lãnh thổ nhất định và hoạt động hoàn toàn độc lập khỏi triều đình trung ương.
Hezbollah, mặc dù có lực lượng quân sự mạnh, lại là một phần không thể tách rời của
chính trị Lebanon và có mối quan hệ trực tiếp với các cơ quan nhà nước, bao gồm cả
quốc hội và chính phủ.
Chính phủ Lebanon, về mặt lý thuyết, không kiểm soát hoàn toàn Hezbollah, nhưng cũng
không thể hoàn toàn tách mình ra khỏi tổ chức này. Điều này tạo ra một sự mơ hồ về tính
hợp pháp và quyền lực của Hezbollah. Trong thực tế, chính phủ Lebanon không chỉ dung
túng mà còn có một số hình thức hợp tác ngầm với Hezbollah. Điều này được chứng
minh rõ ràng qua việc Hezbollah nắm giữ nhiều ghế trong quốc hội Lebanon và có đại
diện trong nội các.
Một điểm khác biệt quan trọng giữa Hezbollah và các sứ quân Việt Nam là trong khi các
sứ quân thường là những thế lực quân sự mạnh mẽ, độc lập và không có sự công nhận
của triều đình, thì Hezbollah lại được hợp pháp hóa thông qua quá trình chính trị.
Hezbollah không chỉ là một lực lượng võ trang mà còn là một lực lượng chính trị. Sự hiện
diện của Hezbollah trong chính phủ Lebanon cho phép tổ chức này có được tính chính
danh mà các sứ quân không bao giờ có.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Hezbollah hoàn toàn hợp nhất với chính phủ
Lebanon. Ngược lại, tổ chức này duy trì một mức độ tự chủ cao, đặc biệt trong các hoạt
động quân sự của mình. Hezbollah có lực lượng quân sự riêng, hoạt động độc lập với
quân đội quốc gia và có khả năng tiến hành các cuộc tấn công riêng biệt mà không cần sự
chấp thuận của chính phủ. Ví dụ rõ ràng nhất là các cuộc tấn công bằng đạn pháo của
Hezbollah vào Israel, mà không phải lúc nào cũng phù hợp với chính sách của chính phủ
Lebanon.
Ngoài ra, Hezbollah còn nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Iran và Syria, tạo ra một mạng
lưới quan hệ khu vực phức tạp. Điều này làm cho tổ chức này có thể hoạt động một cách
độc lập về tài chính và quân sự, trong khi vẫn duy trì một vai trò chính trị mạnh mẽ trong
nước. Đây là một trong những yếu tố quan trọng làm Hezbollah khác biệt với một sứ quân
điển hình.
Mặc dù Hezbollah có thể được coi là một “sứ quân” theo nghĩa là một lực lượng quân sự
tự trị, nhưng mối quan hệ với chính phủ Lebanon phức tạp hơn thế nhiều. Hezbollah
không chỉ đơn thuần là một lực lượng quân sự độc lập, mà còn là một phần của cấu trúc
chính trị Lebanon, đồng thời có khả năng duy trì các hoạt động quân sự mà không cần sự
đồng tình từ nhà nước. Sự hiện diện của tổ chức này trong cả lĩnh vực chính trị và quân
sự đã làm cho Hezbollah trở thành một thực thể lai tạp, vừa là một tổ chức bán quân sự,
vừa là một phần của hệ thống chính trị chính thức.
Từ góc độ của chính phủ Lebanon, mối quan hệ với Hezbollah có thể được hiểu như một
sự phụ thuộc phức tạp. Chính phủ Lebanon không thể hoàn toàn loại bỏ hay tách biệt
Hezbollah mà không gây ra những hậu quả chính trị nghiêm trọng, bởi Hezbollah có một
lượng lớn người ủng hộ trong nước. Hơn nữa, sự hiện diện của Hezbollah trong quốc hội
và chính phủ khiến cho việc đối đầu với tổ chức này trở nên phức tạp, nếu không muốn
nói là không thể.
Về phía Hezbollah, tổ chức này cũng cần chính phủ Lebanon để duy trì tính chính danh và
sự hợp pháp hóa trên trường quốc tế. Nếu Hezbollah chỉ là một lực lượng quân sự, không
có sự tham gia vào hệ thống chính trị, thì họ sẽ khó có được sự ủng hộ từ cộng đồng
quốc tế. Tuy nhiên, nhờ vào vai trò chính trị của mình, Hezbollah có thể duy trì cả sự ủng
hộ trong nước lẫn khả năng hoạt động trên trường quốc tế.
Tóm lại, việc so sánh Hezbollah với các sứ quân trong lịch sử Việt Nam có thể chỉ đúng
một phần. Trong khi cả hai đều là những lực lượng quân sự tự trị và có một mức độ độc
lập nhất định với nhà nước, Hezbollah lại có một vai trò chính trị mạnh mẽ và có quan hệ
mật thiết với chính phủ Lebanon. Chính phủ Lebanon có thể không kiểm soát hoàn toàn
Hezbollah, nhưng cũng không thể phủ nhận rằng Hezbollah là một phần quan trọng trong
hệ thống chính trị và quân sự của đất nước. Mối quan hệ giữa hai thực thể này là một sự
phụ thuộc phức tạp và khó có thể so sánh hoàn toàn với các sứ quân trong lịch sử Việt
Nam.
Phuong Ton
